Νίκος Κάσδαγλης, Σοροκάδα

O Νίκος Κάσδαγλης γεννήθηκε στην Κω το 1928 (το νησί ήταν υπό ιταλική κατοχή) και πέθανε το 2009

ΣΟΡΟΚΑΔΑ

Το διήγημα ανήκει στην πρώτη συλλογή Σπιλιάδες και το θέμα έχει σχέση με τη θάλασσα, ιδιαίτερα με τους ανέμους της.

σοροκάδα = δυνατός σορόκος

σπιλιάδα = βίαιος παροδικός άνεμος

Θέμα του διηγήματος: είναι το ναυάγιο ενός αμερικανικού πολεμικού πλοίου σε ένα ελληνικό λιμάνι από δυνατό σορόκο, εξαιτίας της άρνησης του καπετάνιου να υπακούσει στα κελεύσματα του λιμεναρχείου. Η γραφή του Κ. είναι ρεαλιστική, ιδιαίτερα εκεί όπου περιγράφεται το κολύμπι του αφηγητή, στο σημείο που γίνεται αναφορά στις πόρνες (τα κορίτσια) και κυρίως στη σύντομη περιγραφή της σκηνής του ναυαγίου και του ναυαγισμένου πλοίου.

ΔΟΜΗ

1^η Ενότητα: ο αφηγητής στο ναυάγιο. (Είναι μέρες … που το διαλύσανε)

2^η Ενότητα: Οι Αμερικανοί και το ναυάγιο του πολεμικού τους. (Τούτο το πολεμικό … πάνω στη δουλειά)

3^η Ενότητα: Επίλογος (Αν κοιτάξεις … καλώδια)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ

1^η Ενότητα

Η πρώτη πρόταση του κειμένου λειτουργεί ως: α) εισαγωγή του διηγήματος και β) ως προσήμανση για το ναυάγιο. Εδώ γίνεται γνωστό ότι μερικές φορές το νησί αποκλείεται από τις άσχημες καιρικές συνθήκες και από τη θάλασσα και από τον αέρα. Οι τελευταίες προτάσεις της ενότητας γίνονται αφορμή για την αναδρομική αφήγηση που θα ακολουθήσει.

2^η Ενότητα

Το πολεμικό πλοίο είχε έρθει επίσκεψη στη Ρόδο. Είχαν γίνει οι σχετικές προετοιμασίες για να είναι κερδοφόρα για το νησί η επίσκεψη. Το απόγευμα άρχισε να φυσάει δυνατός άνεμος, και ενώ ο καπετάνιος του πλοίου ειδοποιήθηκε να λάβει τα απαιτούμενα μέτρα, αυτός αδιαφόρησε στα κελεύσματα του τοπικού λιμεναρχείου και έτσι, όταν ο άνεμος δυνάμωσε δεν άντεξαν οι άγκυρες και το πλοίο έπεσε στα βράχια. Λίγους μήνες μετά πουλήθηκε για ανταλλακτικά και παλιοσίδερα.

Η ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Είναι χαρακτηριστική η συμφεροντολογική και δουλοπρεπής στάση των ελλήνων επαγγελματιών, όπως χαρακτηριστικά υπαινίσσεται ο αφηγητής.

Προσέξτε: «το λιμάνι είχε ετοιμαστεί να καλοδεχτεί τους Αμερικάνους (ειρωνεία)

«άλλαξαν τις ελληνικές ονομασίες των μπαρ και τις αντικατέστησαν με αμερικάνικες», «έφεραν κορίτσια (γυναίκες του επαγγέλματος) από τον Πειραιά για τους ναύτες»

ΤΟ ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΩΝ

«Επίσκεψη καλής θελήσεως» ειρωνεία, προσέξτε την επιλογή της χρήσης της γλώσσας της πολιτικής (γενική πτώση). Η ειρωνεία ενισχύεται με τις επόμενες λέξεις «έτσι το λένε, θαρρώ»

Η ειρωνεία επεκτείνεται και στις γυναίκες των αξιωματικών οι οποίες «νιαουρίζανε» και δίνουν «αλλόκοτη εντύπωση, σα μαζευτούνε πολλές»

Η ειρωνεία φτάνει τα όρια του σαρκασμού με τη φράση «αλίμονο αν άλλαζαν αραξοβόλι τ’ αμερικάνικα πολεμικά, με τη κουβέντα ενός ντόπιου λιμενάρχη». Εδώ επισημαίνεται η νοοτροπία των ισχυρών που περιφρονούν τους νόμους των ανίσχυρων, που τους θεωρούν υποτελείς, και η λέξη ντόπιος μοιάζει να ηχεί σαν την αποικιοκρατική λέξη ιθαγενής.

Ο ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ

Τη νοοτροπία των αμερικάνων προσωποποιεί εδώ ο Κ. στο πρόσωπο του καπετάνιου. Αυτός συμπεριφέρεται με περιφρόνηση προς τους κανονισμούς του λιμεναρχείου ενός μικρού νησιού μιας μικρής χώρας και η στάση του αυτή συνιστά ύβρη (αλαζονεία). Ως απάντηση σ’ αυτή τη στάση έρχεται η καταστροφή του πλοίου και αυτό είναι η τίση (συμφορά, τιμωρία).

Προσέξτε το σχήμα του αρχαίου δράματος :

ΑΤΗ→ΥΒΡΙΣ→ΝΕΜΕΣΙΣ→ΤΙΣΗ και ΚΑΘΑΡΣΗ

ύβρις = υπέρβαση του ανθρώπινου μέτρου

τίσις = τιμωρία από τους θεούς της αλαζονείας

Εδώ καλά θα ήταν να προσεχθεί η στάση του αφηγητή σε συνδυασμό με αυτήν του καπετάνιου. Κι ο αφηγητής είναι ριψοκίνδυνος (του αρέσει να κολυμπάει στη σοροκάδα), αλλά δεν εκτίθεται αλόγιστα στον κίνδυνο, παίρνει τα απαραίτητα μέτρα.

3^η Ενότητα

Επανέρχεται στην κανονική αφήγηση μετά την αναδρομή.

ΠΡΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Να στηλιτεύσει την υπεροπτική στάση των ισχυρών απέναντι στους μικρούς υπογραμμίζοντας ότι αυτή οδηγεί στην καταστροφή και στην ταπείνωση.

ΤΕΧΝΙΚΗ

Λεξιλόγιο: Χρήση και ναυτικού λεξιλογίου, που αποδίδει την ατμόσφαιρα του χώρου

Σχήματα Λόγου: μεταφορές, μετωνυμίες, συνεκδοχές, παρομοιώσεις, προσωποποιήσεις, ειρωνεία(παντού)

Ύφος: απλό, ξερό και τραχύ

Αφηγητής: α) ξεκινά με αφήγηση, β) συνεχίζει με αναδρομική αφήγηση, γ) επανέρχεται στην κανονική αφήγηση

Χρησιμοποιείται ο αφηγηματικός τρόπος της μίμησης (της άμεσης αφήγησης) στο τμήμα που αφηγείται σε α’ πρόσωπο, και τον τρόπο της διήγησης (έμμεσης αφήγησης) στην αναδρομή.

Το ίδιο συμβαίνει και στον αφηγητή, ο οποίος α) στην κανονική αφήγηση είναι δραματοποιημένος και αφηγείται σε α’ πρόσωπο, ενώ, β) στην αναδρομή αφήγηση είναι αμέτοχος στην ιστορία και αφηγείται σε γ’ πρόσωπο.

ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

Οι χαρακτήρες των προσώπων δίνονται με τη δραματική μέθοδο, δηλαδή ο συγγραφέας παρουσιάζει τα πρόσωπα μέσα από τη συμπεριφορά τους, χωρίς να σχολιάζει (δυναμική παρουσίαση) αφήνοντας έτσι τον αναγνώστη να σχηματίσει τη δική του γνώμη για το χαρακτήρα τους.